Kulturno-istoriski spomenici
Srednjovekovni grad Sokograd, izgrađen krajem XIII i početkom XIV veka na temeljima Rimskog utvrđenja, koje datira iz perioda IV-VI veka. Postoje podaci da je utvrđenje postojalo još u doba Stevana Nemanje, u vreme proterivanja Bogumila, kada je prvi put razaran.Kasnije se pominje u biografiji Stefana Lazarevića. Razoren je 1413. U borbama za turski presto između Bajazitovog sina Muse i odmetnika Hamuz bega. Nalazi se 2km jugoistočno od centra Sokobanje, na okomitoj steni iznad kanjona reke Moravice.
Vrmdzanski grad, za koji meštani kažu da je “latinski”, nalazi se u blizini sela Vrmdža, u dolini rečice Pakleš. Grad je iz rimskog doba i nastao je u periodu od IV i VI veka, najverovatnije u vreme vladavine cara Justinijana. Grad se kasnije pominje u XIV veku kao stanište vlastele. Razoren je u XV veku.
Sokobanja obiluje velikim kulturno-istoriskim bogatstvom.
Tursko kupatilo “Amam” se nalazi u centralnom banjskom parku, a izgradili su ga Turci na temeljima rimskih termi u XV veku. Prvi put je obnovljeno 1834. Godine po naredbi kneze Miloša Obrenovića, a zadnji put 2005. god. Jedino je tursko kupatilo u funkciji na teritoriji Srbije. Poznato je i po tome što su u njemu snimljene scene čuvenog reditelja Zdravka Šotre “Zona Zamfirova”.
Milošev konak se nalazi na mermernom šetalištu. Izgradio ga je knjaz Miloš Obrenović u prvoj polovini XIX veka za potrebe svoje administracije.
Crkva Sv. Preobraženja Gospodnjeg, u centru Sokobanje, izgrađena je 1894. godine, u srpsko-vizantijskom stilu. Gradili su je italijanski majstori, prema nacrtu arhitekte Svetozara Ivackovića, dok autor ikonostasa nije poznat. Pokretač radova i veliki donator bio je srpski mitropolit gospodin Mihailo, koji je po rođenju Sokobanjac. U porti crkve nalazi se njegova bista. Pored crkve mitropolit je izgradio i osnovnu školu 1894. I osnovao prvo ekološko društvo 1895. pod nazivom “Društvo za uređenje i ulepšanje Sokobanje i okoline”.
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice, nalazi se u Jošanici, 15km od Sokobanje i najstariji je hram u ovom delu Srbije. Datira iz 11. veka, zidana je od kamena, sa upečatljivim ikonostasom, koji je delimično restauriran i konzerviran. Najupečatljivija ikona je ikona Isusa u tri starosna doba, kao dečak, čovek (u vreme stradanja) i treće najzanimljivije, kao starac. Sveštenici za ovakav izraz ikonopisa imaju interesantno objašnjenje.
Manastir Jermenčić, sagrađen je u XIV veku. Po predanju podigli su ga Jermenski kaluđeri, bežeći pred najezdom Turaka. Crkva manastira koja je očuvana posvećena je Gavrilu i Mihailu. Od Sokobanje je udaljen 8 km.
Hram Sv. Ilije u Vrelu, 12km istočno od Sokobanje, na sa desne strane puta Sokobanja-Knjaževac. Zadudžbina je kneginje Perside Karađorđević, koja je dala inicijativni prilog od 18 dukata za njegovu izgradnju.
Galerija-Legat Miluna Mitrovića je otvorena 21. juna 2001. Godine na inicijativu sokobanjskog akademskog slikara Miluna Mitrovića koji je tom prilikom Sokobanji poklonio preko 150 slika. U ovom objektu tokom godine smenjuju se postavke velikog broja priznatih domaćih i svetskih imena u umetnosti. Milun Mitrović bio je i jedan od osnivača Umetničke kolonije “Sokograd”. Preminuo je u Sokobanji 2010. godine.
Zavičajni muzej je smešten u zgradi sagrađenoj u XIX veku u strogom centru Sokobanje. Izgrađena je u starom srpsko-moravskom stilu, uz manju rekonstrukciju, zgrada je u potpunosti sačuvala svoj prvobitni izgled. Zbirka raspolaže eksponatima iz oblasti arheologije, etnologije i istorije, od rimskog perioda do savremenog doba. Ispred muzeja je uređen amfiteatar koji se u letnjoj sezoni koristi za održavanje programa Banjskog kulturnog leta.
Etno kutak Grudonjske vodenice nalazi se u naselju Gradašnica, 2 km od centra varoši, na istoimenoj rečici. U svom sastavu ima 2 vodenic, stare više od dva veka. Velika vodenica je preuređena u etno-kuhinju gde svako od posetilaca može da uz pomoć instruktora etnološke radionice “Etnos” po tradicionalnoj recepturi pripremi jela sokobanjskog kraja.
Zavičajni muzej u Jošanici se nalazi u crkvenom dvorištu, u kome su smeštene crkve Sv. Dimitrija i Uspenja Presvete Bogorodice. Zgrada u kojoj je smešten muzej je nekadašnji crkveni konak, koji potiče iz XIX veka. Muzej poseduje eksponate iz oblasti istorije i etnologije i stavljen je pod zaštitu države.
Etno muzej u Vrmdzi je otvoren na Uskrs 2010. Godine i nalazi se u zgradi Parohijskog doma. Postoji stalna postavka narodnih nošnji, grnčarije, tkanina i alata. Eksponate su prikupili meštani sela Vrmdža, Mužinac i Trgovište. Posetioci mogu videti celokupan p